Ba’zan hamma ham o‘zida qattiq charchoqni sezadi. Ammo bu hol bir necha oy davom etsa, bu shunchaki toliqish emas. Bu SChS — surunkali charchoq sindromi.

Surunkali charchoq sindromi haqida ilk bor o‘tgan asrning 80-chi yillarida gapira boshlashdi. Vaqt o‘tishi bilan bu holatni qo‘zg‘atuvchi omillarni aniqlashga muvaffaq bo‘lindi.

Sababi nima?
Atrof-muhitning yomonligi. Hayot sur’atining tezligi, ishlangan gazlar, doimiy shovqin, xlorlangan suv va sifatsiz mahsulotlarni iste’mol qilish surunkali charchoq sindromining “do‘stlari” hisoblanadi. Statistikaga ko‘ra, katta shahar aholisi SChSdan qishloq aholisiga nisbatan ko‘proq aziyat chekadi.

Nosog‘lom turmush tarzi. Jismoniy yuklamalarning kamligi, o‘tirib ishlash, toza havoda kam bo‘lish, ortiqcha asabiy hamda aqliy yuklamalar, doimiy uyquga to‘ymaslik — bularning hammasi asta-sekin kuchimizni oladi.

Yallig‘lanish jarayonlari. Organizmdagi infeksiyalar keltirib chiqargan surunkali yallig‘lanish jarayonlari ham organizmga ichdan zarar yetkazadi.

Qanday aniqlash mumkin?
Surunkali charchoq sindromining asosiy belgisi — charchoqni uzoq vaqt (3-4 oy va undan ko‘proq) his qilish, u dam olgandan keyin ham o‘tib ketmaydi. Charchoq ham jismoniy, ham ruhiy bo‘ladi.

Insonning ish qobiliyati keskin tushib ketadi: biror narsa qilish xohishi yo‘qoladi, hatto masalan, dush qabul qilish yoki uy yig‘ishtirish kabi kichik harakatlarni ham bajargisi kelmaydi. Diqqatini jamlay olmaydi, xotirasi yomonlashadi. Tez-tez shamollash, surunkali faringit, mushak va bo‘g‘inlarda yallig‘lanish bo‘lmasa ham og‘riqlar paydo bo‘lishi, mushaklarning bo‘shligi, tomoqda nimadir tiqilishi, uyquning buzilishi, xavotir, jahldorlik, yurak urishining buzilishi, ishtahaning bo‘lmasligi, hayotga qiziqishning yo‘qolishi kuzatiladi.

Aqliy yoki jismoniy yuklamadan keyin bu belgilar kuchayadi.

Qanday chora ko‘rish lozim?
Mustaqil davolanmay, shifokor qabuliga yozilish zarur. Shifokor bemor bilan suhbatlashib, uning hayot tarzi, jismoniy hamda ruhiy yuklamalari, mehnat va dam olish tartibi, ovqatlanishi haqida ma’lumot oladi.

Laborator tekshiruvlar (qon va peshob tahlili) kerak bo‘ladi.

Bemorda surunkali yoki o‘tkir kasalliklar, infeksiya hamda virusli patologiyalar bo‘lmaganidagina SChS tashxisini qo‘yish mumkin.

Afsuski, SChSni davolaydigan universal dori vositasi yo‘q, shuning uchun davolash kasallik alomatlarini yengillashtirishga qaratiladi. Odatda fiziodavolash muolajalari (uqalash, gidromuolajalar, akkupunktura, davolash fizkulturasi, magnitoterapiya), o‘rtacha jismoniy yuklamalar, darmondorili-mineralli komplekslar, psixoterapiya seanslari belgilanadi. O‘ta og‘ir hollarda nesteroidli yallig‘lanishga qarshi dorilar, tinchlantiruvchi, immunitetni ko‘taruvchi dorilar, kunduzgi trankvilizatorlar, antidepressantlar, nootrop vositalar (miya faoliyatini yaxshilash uchun) belgilanadi. Har ikki holatda ham davolash usuli alohida: kasallikning rivojlanish tezligi ham, bemorning yoshi ham, umumiy holati ham e’tiborga olinadi.

Shuningdek to‘g‘ri ovqatlanish kerak bo‘ladi. Taomnomada albatta yog‘siz mol go‘shti, baliq, dengiz mahsulotlari, dengiz karami, bir oz achchiq shokolad, yangi sabzavot va mevalar bo‘lishi kerak. Har kuni 1 osh qoshiq darmondorili aralashma yeyish tavsiya qilinadi. Shuningdek, 100 grammdan bargak, mayiz, qora olxo‘ri, anjir, yong‘oq, asal, bir dona limon po‘sti bilan go‘sht maydalagichdan o‘tkazilib, aralashtiriladi. Bu ham kasallikni yengishda foydali taom hisoblanadi. Albatta, mehnat va dam olish tartibiga rioya qilish ham zarur.

Bilib qo‘ygan yaxshi
Sizda holsizlikka olib keluvchi boshqa kasalliklar bo‘lmagan taqdirdagina yuqoridagi kasallik alomatlarini SChS belgilari deyish mumkin. Aks holda asosiy kasallikni davolash zarur.

Xususan, mazkur belgilar:
- jigar yoki buyrak muammolari;
- gormonal buzilishlar (gipotireoz, qandli diabet);
- kamqonlik;
- jinsiy a’zolar surunkali kasalliklari;
- gipertoniya;
- vegetativ buzilishlar;
- uyqu apnoesi;
- glyutenni ko‘tarolmaslik;
- ichak disbakteriozidan dalolat berishi mumkin.
Ruhiy buzilishlar (depressiya, hayajon, xavotir) ham asabiy hamda ruhiy charchoqqa va buning oqibatida umumiy holsizlikka sabab bo‘lishi mumkin.